Η οστεοπόρωση είναι η συχνότερη πάθηση των οστών και χαρακτηρίζεται από διαταραχή της αρχιτεκτονικής δομής των οστών με αποτέλεσμα τη μείωση της αντοχής τους και τον αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Το πρόβλημα της οστεοπόρωσης αφορά τόσο τους επαγγελματίες υγείας όσο και εκείνους που εργάζονται στο χώρο της κοινότητας. Το νοσηλευτικό προσωπικό έχοντας εδραιώσει ήδη ρόλους στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, έχει την ικανότητα να δραστηριοποιείται στην πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος της οστεοπόρωσης στο Δήμο.

Τι είναι οστεοπόρωση
Η οστεοπόρωση είναι η συχνότερη πάθηση των οστών και χαρακτηρίζεται, πρώτον, από χαμηλή οστική μάζα (από λιγότερη ποσότητα οστού) και δεύτερον, από διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής δομής των οστών με αποτέλεσμα τη μείωση της αντοχής τους και τον αυξημένο κίνδυνο κατάγματος.

Ενδεικτικά κάποιες Επιδράσεις

• Τρόπος ζωής:
  • Χαμηλή λήψη ασβεστίου (μικρότερη από 1000mg ημερησίως)
  • Μειωμένη φυσική δραστηριότητα
  • Κάπνισμα
  • Υπερβολική χρήση αλκοόλ
  • Καφές (περισσότερο από 5 κούπες την ημέρα)
  • Υψηλή λήψη φυτικών ινών
  • Μειωμένη έκθεση στον ήλιο

Παράγοντες κινδύνου

1. Γενετικοί
2. Κυρίως σε γυναίκες άνω των 50 ετών και μετά από εμμηνόπαυση
3. Συνεχής λήψη κορτιζόνης
4. Παθήσεις: Υπερπαραθυρεοειδισμός, ρευματοειδής αρθρίτιδα, υπερθυρεοειδισμός
5. Διατροφή φτωχή σε ασβέστιο ή βιταμίνη D.
6. Έλλειψη σωματικής άσκησης.
7. Χαμηλό σωματικό βάρος (ΒΜΙ<19).
8. Κάπνισμα.
9. Μεγάλη κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών.

Φυσιολογικές τιμές

Τα κριτήρια Π.Ο.Υ. για τη διάγνωση της οστεοπόρωσης με βάση την οστική πυκνότητα είναι:

• Φυσιολογική μέτρηση - 1 ≤T-Score

• Οστεοπενία -2,5 ≤ Τ-Score ≤ - 1

• Οστεοπόρωση T-Score ≤ -2,5

• Σοβαρή οστεοπόρωση T-Score ≤ -2,5 και ένα τουλάχιστον κάταγμα.

Προσυμπτωματικός έλεγχος

Προσυπτωματικός έλεγχος οστεοπόρωσης:

• Μέτρηση Οστικής Μάζης
• Ακτινογραφία ΟΜΣΣ F.Pr.
• Aσβέστιο
• Φωσφόρος
• Αλκαλική Φωσφατάση
• Παραθορμόνη
• Ca/Cr/2h

Πρόληψη οστεοπόρωσης

Η οστεοπόρωση περιλαμβάνεται στις παθήσεις για τις οποίες είναι δυνατόν σήμερα να εφαρμοστούν μέτρα τόσο πρωτογενούς όσο και δευτερογενούς πρόληψης.

Πρωτογενής πρόληψη

Στην πρωτογενή πρόληψη της οστεοπόρωσης εφαρμόζονται μέτρα που έχουν ως στόχο την εξουδετέρωση των τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου, ώστε να μην επιτραπεί η ανάπτυξη της νόσου. Στους στόχους της πρωτογενούς πρόληψης περιλαμβάνονται:

• Η απόκτηση του μέγιστου δυνατού επιπέδου της κορυφαίας οστικής μάζας μέχρι την ηλικία των 25 ετών και η διατήρησή της κατά την ηλικιακή περίοδο των 25-45 ετών.
• Η ελαχιστοποίηση της οστικής απώλειας μετά την ηλικία των 45 ετών.

Για την επίτευξη των στόχων αυτών θα πρέπει, λαμβάνοντας υπόψη τους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για την οστεοπόρωση αλλά και τους μηχανισμούς με τους οποίους αναπτύσσεται η νόσος, η στρατηγική για την πρωτογενή πρόληψη της οστεοπόρωσης να εφαρμόζεται σε ευρεία κλίμακα, να αρχίζει από την παιδική και εφηβική ηλικία και να περιλαμβάνει:

• Καθημερινή λήψη με την τροφή της απαραίτητης ανάλογα με το φύλο και την ηλικία ποσότητας ασβεστίου και βιταμίνης D.
• Πρόγραμμα σωματικής άσκησης
• Ρύθμιση της ανεπάρκειας των οιστρογόνων σε περιπτώσεις πρόωρης εμμηνόπαυσης ή παρατεινόμενης αμηνόρροιας
• Διατήρηση κανονικού σωματικού βάρους
• Απαγόρευση καπνίσματος
• Περιορισμένη κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών
• Σε παθήσεις που επιβάλλεται η λήψη κορτιζόνης, θα πρέπει με βάση τις οδηγίες του θεράποντος γιατρού το φάρμακο αυτό να λαμβάνεται, αν είναι επιτρεπτό.

Δευτερογενής πρόληψη

Η δευτερογενής πρόληψη της οστεοπόρωσης περιλαμβάνει μέτρα, που εφαρμόζονται όταν έχουν ξεκινήσει οι νοσογόνοι παθογενετικοί μηχανισμοί, και στοχεύει πρώτον, στην προσυμπτωματική διάγνωση, δηλ. στη διάγνωση της νόσου πριν παρουσιάσει το πρώτο σύμπτωμα που είναι το κάταγμα, δεύτερον, στην εξουδετέρωση των τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου για οστεοπόρωση και τρίτον, στη μη εμφάνιση των κλινικών εκδηλώσεων της πάθησης.

Επομένως, προϋπόθεση δευτερογενούς πρόληψης της οστεοπόρωσης είναι να διαγνωστεί η νόσος σε προκαταγματικό στάδιο, πράγμα που είναι εφικτό, όπως ήδη αναφέρθηκε με τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας και εφόσον τηρούνται οι ενδείξεις για τη χρησιμοποίησή της. Τα μέτρα για τη δευτερογενή πρόληψη της οστεοπόρωσης εμπίπτουν σε εκείνα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπευτική της αντιμετώπιση.